Kenia en Nederland, religie, Swahili, en polders

De afgelopen week werd – naast het gewone werk – gekenmerkt door gesprekken waarin de verschillen tussen Nederland en Kenia centraal stonden. Het weer kreeg daarin naar Keniaanse maatstaven veel aandacht (omdat de seizoenen een erg regelmatig verloop kennen is er nauwelijks reden om je in Kenia druk te maken over het weer, er is ook geen weerbericht aansluitend aan het nieuws zoals bij ons). De vraag was daarbij hoe de temperatuur op dit moment is. Zodra ik duidelijk maak dat het nu nog 12 graden is en het nog kouder wordt heb ik heel wat uit te leggen. Als eerste hoe het mogelijk is dat wij niet onmiddellijk ziek worden door die kou. Immers, Kenianen lopen ‘s morgens altijd met jassen aan en als het eens een paar dagen wat kouder dan 25 graden is zijn er inderdaad een heleboel ziek. Het blijft hen verbazen dat we pas in de winter in Nederland een dikke jas aantrekken en mogelijk een muts opzetten. Er hoort ook bij dat wij huizen hebben met een verwarmingsinstallatie en ramen van dubbel glas. De ramen In Kenia moeten alleen open kunnen voor verkoeling en frisse lucht. Omgekeerd vinden ze het apart dat ik niet meer last heb van de warmte; Kenianen klagen vrij gemakkelijk dat het erg warm is zodra het eens twee graden warmer is dan normaal. Bij de wisselende seizoenen hoort ook bij dat wij maandenlang niets van het land kunnen halen zodat we niet kunnen eten tenzij we dat in de zomer en herfst hebben opgeslagen. Dat we dus ook voorraden veevoer moeten aanleggen past niet in het Keniaanse leven, elke dag gaan de dieren naar buiten en dan hebben ze genoeg voedsel. Het feit dat veruit de meeste Nederlanders voor hun voedsel volledig afhankelijk zijn van winkel en markt is al even ongewoon.
Een ander groot verschil zit in het wassen van kleding: Kenia kent nauwelijks wasmachines en elke Keniaan leert al jong om met de hand, een paar emmers, een borsteltje, veel zeep en koud water de kleding schoon te krijgen. Natuurlijk hangt dat natte goed binnen een dag droog aan de lijn.
Kenianen vragen zich af of er in ons land ook zo veel verschillende kerken zijn. Naast een flinke moslimgemeenschap (ca. 30%) zijn er heel veel christelijke stromingen vertegenwoordigd. Als ik aangeef dat in Nederland veel mensen niet in God geloven stuit ik op een muur van onbegrip, deze wereld kan toch niet zo bestaan zonder een scheppende en sturende hand? Opvallend in de uitleg van de bijbellezingen in de kerkdiensten vind ik dat er veel geselecteerd wordt: de ene zin moet je niet letterlijk nemen maar de andere legt een onveranderlijke waarheid vast. Daarbij wordt van de gelovigen ook gevraagd veel geduld te hebben, de menselijke geest kan niet begrijpen dat God de rechtvaardigen lang aan hun lot lijkt over te laten. Het is duidelijk dat deze houding de gelovigen helpt om de armoede en ziekten te dragen.
Het voorbije anderhalf jaar heb ik een schuchtere poging gedaan om Swahili te leren. Nu werd ik verrast door de informatie dat Swahili, net als de andere officiele taal Engels, ook voor de Kenianen niet hun “mother tongue” is: dat is de taal van de stam waartoe je behoort. Ook het Swahili leren Kenianen dus gedeeltelijk op school. Tijdens de toespraken bij de dagelijkse bijeenkomst met alle leerlingen gebeurt het regelmatig dat men in de lach schiet omdat de adjunctdirecteur iets in al te krom Swahili heeft gezegd.
Behalve wiskundeles heb ik voor een collega materiaal (foto’s, filmpjes en verhalen) verzameld over de aanleg van polders, met name in het IJsselmeer. Het thema landaanwinning in Nederland staat in het aardrijkskundeboek maar het blijft bij dorre tekst. Dat zoeken was ook voor mij wel leuk, ik wist bijvoorbeeld nog niet dat de schroef van Archimedes (een uitvinding uit de 3e eeuw voor Christus) van groot belang was bij de windmolens en zelfs nu bij de electrische gemalen. De presentatie verliep trouwens dramatisch: bij een prima laptop en beamer was geen verlengsnoer beschikbaar en met twee spijkers werd een laken aan de muur bevestigd, dat dus niet strak hing. Desondanks kwam het verhaal aardig over. Het aansluitende verhaal over de melkproductie in Nederland viel in het water doordat een virusje op mijn usb-stick de bestanden tijdelijk onzichtbaar maakte.
Ik sluit af met een bizar verhaal. Donderdag vertelden de zusters dat een medezuster, die directeur is van een basisschool, zwaar in de problemen zat. Die morgen was een moeder met haar kind op school gekomen om het schoolgeld te betalen. Bij het natellen bleek volgens de zuster dat er 10 shilling (10 cent) ontbrak, waarop de zuster – die nota bene al tegen haar pensioen liep – het kind uit groep 1 naar huis stuurde om die 10 shilling te gaan halen. Helaas kwam het kind bij wegwerkzaamheden onder een machine terecht en overleed het. De zusters vonden het harteloos van hun collega om zo te handelen maar meteen werd het ook zielig gevonden dat de politie moest komen, dat er klappen zouden vallen en ook dat de zuster nu zeker zou moeten verhuizen. En dat terwijl ze van veel meer incidenten met de zuster op de hoogte waren, zelfs de dag voor dit incident had ze ternauwernood klappen van een vader weten te ontlopen. De opmerking van de zusters “hadden die wegwerkers niet beter uit kunnen kijken” (dan was onze zuster niets overkomen) kan ik ook niet bepaald waarderen.
De laatste fase van mijn verblijf in Kenia breekt al aan. Vanaf morgen is er een proefwerk op de highschool, gevolgd door enkele culturele dagen. Dat biedt Jennie, die op 26 oktober aankomt, de gelegenheid om dit mee te beleven en daarvan een stel foto’s te maken. Op 28 oktober gaat de school met vakantie. Op St Judes Technical College heb ik ook nog maar een drietal lessen. De belangrijkste activiteit wordt nu het verzamelen van informatie voor projecten die vanuit Nederland al lopen. Over twee weken sluiten we dan samen het tweede Keniaanse avontuur af met een rondreis door het gebied rond Lake Turkana, in het woestijnachtige noorden van het land.