Opa in Kenia

Gisteren was de dag in Kenia die ik het liefst in Nederland had doorgebracht: onze kleinzoon Thom is geboren. Op grote afstand heb ik de ontwikkelingen aardig kunnen volgen, maar het blijft een vreemd gevoel. Zou dat heimwee heten? In elk geval maken moeder en zoon het goed zodat het gezin aan een nieuwe levensfase is begonnen. Binnen een maand zal ik Thom van dichtbij meemaken!

Feest op St Peters
Dinsdag was een dag waarnaar in alle scholen in Kenia uitkeken. De resultaten van de eindexamens (november 2014!) zouden worden bekendgemaakt. Het gaat vrijwel niet over de uitslagen van de leerlingen, het lijkt alsof de scholen zelf examen gedaan hebben. In de ochtend was er een urenlange tv-uitzending met een professor die over allerlei vakken wetenswaardigheden presenteerde; daarnaast vermeldde hij dat een aanzienlijk aantal scholen geen uitslagen krijgen omdat er fraude was gepleegd. Waarschijnlijk staat er zo veel druk op leraren die meewerken aan het opstellen van examens dat ze er niet in slagen om alles geheim te houden.
Om kwart voor drie waren opeens alle lessen afgelopen en renden de leerlingen naar de plaats waar de parades worden gehouden. Even later las een trotse directeur het resultaat voor en vertelde hij dat het nog beter was dan in 2013; toen was St Peters negende van Kenia; creatief gebruik van statistieken? Even later mochten de leerlingen de uitslag gaan vieren in de stad, en dat terwijl ze gewoonlijk niet eens in de buurt van de schoolpoort mogen komen. In de personeelskamer werd aangekondigd dat het personeel de uitslag diezelfde avond zou vieren in een restaurant in Busia, op ruim een uur rijden. Vertrek 18:00 - de schoolbus stond dus om 19:45 klaar. Het restaurant had de allure van een chique toeristisch attractie; het eten was net boven het dagelijkse niveau (wel best lekker) en de eetzaal was iets te klein voor onze groep. Het diner duurde opvallend kort, een hoofdgerecht en een fruitdessertje, daarna gingen we naar de feestzaal. Daarin stonden drie rijen tafels in een carre met daarbinnen een dansvloer, erachter nog een of twee rijen stoelen. Tegen het podium stonden de kratten frisdrank en bier opgesteld. Wat werd aangekondigd als een bruisend feest was toch vooral rustig achter de tafeltjes zitten, drinken en gezellig babbelen. Ondanks een kort feestje waren we pas na tweeën weer in Mumias.

Een swingende begrafenis
Twee dagen later was plotseling de school dicht! Langzaam werd het me duidelijk dat de leerlingen halverwege de eerste periode een paar dagen vrij waren, de meesten gingen op donderdagmorgen naar huis. Zo kon ik meegaan naar de begrafenis van een nonnetje van 75. Dat werd wel een swingende gebeurtenis! Er was een bekend koor uit Bungoma, zo’n 75 km verder, dat zorgde voor goede muziek en vooral dans. Volgens de zusters was het niet druk met een klein 200 nonnen en even veel leken. Ik vroeg me af wanneer ze het dan wel druk noemen. Aan het eind van de kerkdienst werd dansend om de baar afscheid genomen van de overledene. Daarna gingen we naar de begraafplaats, met het swingende koor. Zodra de kist in het graf was neergelaten gooiden familieleden van de overledene het graf dicht, een apart zicht. De begrafenis werd afgesloten met een warme lunch voor alle aanwezigen; een hele zwerm zwarte wouwen had er ook lucht van gekregen en toen ik met mijn bord naar een andere tent liep was het kippenpootje weg.

Een nieuwe bisschop
Zaterdag 7 maart was voor katholiek West-Kenia een bijzondere dag: na dertig jaar werd de nieuwe bisschop Joseph Odhiambo gewijd, velen hopen dat zang en dans weer een wat grotere plaats krijgen dan bij zijn voorgander het geval was. Al maanden werden de festiviteiten voorbereid; de officiële viering werd zelfs in het voetbalstadion gehouden. Vanaf de eerste dag hebben de nonnen me lekker gemaakt voor die viering, een voorrecht dat ik dat kon meemaken. Ze waren er ook zo druk mee omdat de school een flink deel van de lunches na afloop van de viering verzorgde. Maar p vrijdagavond belde een van de nonnen dat er een probleem was: de auto waarin ik zou meerijden was vol want er was plotseling een of andere priester opgedoken. Of ik even wat anders wilde regelen. Tenslotte lukte dat want St Peters schoolband zou spelen tijdens de ceremonie. Onze band ontmoette bij aankomst een andere schoolband (of het afgesproken was vraag ik me af) en buiten het stadion werd even geoefend. Wanneer ze eigenlijk zouden moeten spelen is me niet duidelijk geworden, ik heb onze band gehoord tijdens het rondrijden van de bisschop door het stadion, de andere band was er helemaal voor spek en bonen.
De ceremonie was niet zo bijzonder: het ging zoals in Europa, alleen was het buiten bij 32 graden en werd er af en toe was gedanst. Het slot, de bisschop werd over de sintelbaan rondgereden in een open wagen met daaromheen honderden swingende mensen, was wel indrukwekkend. De toespraken na de viering, o.a. door vicepresident Ruto, gingen meer over de sprekers zelf dan over de nieuwe bisschop.

De schoolduty met stok
In Kenia is het gebruikelijk dat elke week een groepje leraren de leiding heeft over de dagelijkse gang van zaken, surveilleren bij het eten, kijken of de leerlingen (en leraren) op tijd in hun lokalen zijn en er op letten dat de leerlingen op tijd in en uit hun bed zijn. Nu had ik al vanaf het begin leraren horen klagen dat ze zo moe waren omdat ze duty hadden dus ik was benieuwd. Al snel bleek dat de activiteiten rond de slaapzalen een taak zijn voor de leraren die op het schoolterrein wonen, aangevuld met de zg. boardingmasters. Dat scheelde dus al twee uur aan de voor- en achterkant van de “dag”taak. Verder viel het ook wel mee, tijdens de huiswerkuren af en toe een rondje lopen en kijken of het er overal rustig aan toe gaat en dan weer terug naar de personeelskamer. Bovendien werden we geholpen door zg. schoolprefects, leerlingen die een toezichthoudende taak hebben en die in mijn ogen zo’n beetje de verraders van hun schoolgenoten zijn.
Het drukst was het eten. Dat gaat er ordelijk aan toe maar de leerlingen hebben de neiging te lang te blijven hangen. Nu kun je van alles tegen ze zeggen zonder dat er veel gebeurt, tenzij je een stok bij je hebt. Bij het kachelhout en in het bos liggen er genoeg dus heb ik er ook een aangeschaft. Je hoeft er alleen mee te wijzen en iedereen doet wat er moet gebeuren. Een van mijn leerlingen vroeg “ gaat u nu ook slaan?”, maar dat was helemaal niet nodig.
Diezelfde leerling stond een dag later in de deuropening van zijn lokaal aanwijzingen te geven aan klasgenoten over het schoonmaken van het lokaal. Mijn wedervraag was of hij dan ook zou gaan slaan. Het verrassende antwoord was “Nee, als ik sla doen ze het net goed genoeg om slaag te ontlopen, ik wil dat het uit hen zelf komt, dan doen ze echt hun best”. Over verrassende inzichten gesproken. Nog een heel interessante: op een ochtend ging ik met een van de klasseleraren mee voor het halfuurtje gesprek met de klas (4e). Naar aanleiding van het vele toetsen vroeg een leerling: “we wegen nu dagelijks de geit. Zou het niet beter voor de geit zijn als we haar vaker te eten zouden geven?”. Het was jammer dat de leraar er nogal lacherig op reageerde. In die .open manier van kijken naar onderwijs past ook wat Lawrence, een biologieleraar en oudleerling vertelde: toen hij op school zat was er les van 6 tot 1 en daarna was er veel meer de gelegenheid tot lezen en zelfstandig studeren; hij vond het in elk geval beter dan het vaste patroon dat nu St Peters kenmerkt.

Volgend weekend is er een interprovinciaal basketballkampioenschap in Kitale, bijna drie uur rijden van Mumias. We hebben echt een goed schoolteam (in de provinciale finale was de ruststand 30-2) dus dat belooft heel wat.